EM ĐỘI VIÊN MẮT SÁNG

Hơ Nin nǎm nay lên chín rồi. Ngày em mới lên ba, mắt em đau nặng. Mẹ em đi hái lá thuốc trong rừng sâu, lấy nước suối trên khe xa, đào rễ cây trong hang núi đất hết lòng chạy chữa. Nhưng mất em vẫn không khỏi. Em thành người tàn tật.

Cha Hơ Nin là du kích bị Pháp bắt giết trong một trận chống càn nǎm ngoái. Nhà chỉ còn mẹ và Hơ Nin, nên em phải vất vả. Em làm suốt ngày, ít nói, ít cười. Trong buôn ai cũng khen em:
"Con bé Hơ Nin chǎm làm, hát hay mà mù lòa, tội nghiệp".
Một tối, thiếu nhi trong buôn họp, đang bàn bạc sôi nổi thì em đến. Các bạn đã giao hẹn với nhau ngày 19-5 vừa qua chưa làm lễ kỷ niệm ngày sinh Oa Hồ được. Ngày lễ mừng Oa Hồ sẽ làm chung với ngày Thiếu nhi Quốc tế sắp tới.
Đến ngày đó, mỗi đội viên phải có 50 cây chông.
Hơ Nin chưa vào đội. Em ngồi một góc không ai để ý, xin nói:
- Tôi có phải vót không các bạn?
- Vót cũng được, không cũng được.
Một bạn khác bảo:
Thôi mày là con gái, con mắt mày không sáng, tìm cái cây trong rừng không ra, cầm cán dao không chắc, đừng vậy. Tan họp về nhà, Hơ Nin nhớ lại: Hôm qua anh bộ đội Ma Trang Lơng đến, nói chuyện về Oa Hồ. Anh nói nhiều chuyện lắm: Oa Hồ suốt đời chịu khổ để lấy lại nước cho đồng bào Kinh, đồng bào Thượng, Oa Hồ yêu nhân dân lắm. Oa Hồ chỉ bảo mọi người cách đánh Pháp. Nhất là chuyện Oa Hồ yêu thương sǎn sóc trẻ em... Anh nói tiếp: "Các em cứ ngoan ngoãn, cố gắng giúp đỡ người lớn đánh Pháp. Bao giờ cả nước độc lập, thống nhất thế nào Oa Hồ cũng vào chơi... chưa biết chừng có em còn được Oa bế vào lòng, có em được vuốt râu Oa, được nhìn thấy mắt Oa sáng như sao trên trời". Các bạn vui quá, bàn tán sôi nổi. Rồi anh bộ đội lại giảng giải về ngày Thiếu nhi quốc tế.

Anh dịch bài báo dài "Ngày 1-6 nǎm nay" từ tiếng Kinh ra cho các bạn nghe. Rồi anh đọc tiếp: Quốc tế là nhiều làng, nhiều nước bên phía mặt trời mọc, nhiều làng, nhiều nước bên phía mặt trời lặn, nhiều làng, nhiều nước bên Liên Xô, bên Pháp, bên Mỹ xa xôi hợp lại; là nhiều con suối con nhỏ, nhiều con suối lớn, nhiều con sông, nhiều khu rừng, nhiều trái núi, nhiều cái làng ít người như buôn Đờ Rết, nhiều cái làng lắm người có cái da đen, có cái da trắng, da vàng. Họ ở khắp trên rẫy, khắp trên mặt đất, họ đoàn kết nhau lại... Họ đều muốn làm cho trẻ em không bị đói khát, không bị dốt, không bị bệnh tật, không có người đánh đập, giành giật nhau nữa.

Nhiều em ngơ ngác...
- Ô hay, cả cái thằng Pháp, cả cái thằng Mỹ đem trái bom thả, cũng đoàn kết à?
Thiếu nhi bên kia phía mặt trời mọc, mặt trời lặn, có ǎn cơm, có uống nước suối, đốt cái rẫy, bẫy con hươu, con mang, bắt con cá, con chim như mình không?
Cha, thằng Pháp, thằng Mỹ chúng nó đi giết đồng bào Kinh, bắn đồng bào Thượng kia mà?
Bao nhiêu câu hỏi, bao nhiêu thắc mắc dồn dập làm cho anh bộ đội Oa Hồ phải sắp xếp, cắt nghĩa thế nào là Pháp Mỹ giết người, ǎn cướp, thế nào là nhân dân Pháp, nhân dân Mỹ yêu tự do, hòa bình...
Hơ Nin hỏi mẹ:
- Bao giờ làm cái lễ mừng tuổi Oa Hồ và cái lễ của thiếu nhi nhiều nước hở mẹ?
- Du kích bảo còn nǎm đêm nữa - Bà tiếp.
- A` Hơ Nin, đêm ấy con có đi...
Bà định bảo Hơ Nin đi "xem" cho vui, nhưng như một chiếc gai mắt mèo đâm vào tim bà, bà đau đớn nhìn con. Rồi bà nói lại:
- Con đi cho vui chứ?
- Thôi con ở nhà nằm nghe hát cũng được mẹ ạ!
Thế là suốt cả nǎm ngày, ngày nào em cũng dậy sớm hơn mọi bận, lấy nước, lấy củi, cho con gà, con chó ǎn no. Chờ mẹ đi rẫy, Hơ Nin lại trốn mọi người men ra bìa rừng sờ soạng chặt từng cây mò o nhỏ. Chiều đến, mẹ về mẹ hỏi:
Hơ Nin có lấy nhiều nước không?
Có chớ? Lấy ba bầu lớn bên suối nước trong mẹ ạ.
- Con gái mẹ có cho con heo nái mới đẻ ǎn no không?
- No, no lắm.
- Tre nứa đâu nhiều vậy?
- Con xin đấy.
Hơ Nin vẫn giấu mẹ. Mấy hôm liền em ngồi một chỗ kín để vót chông, ba cây, rồi nǎm cây, rồi bảy cây, rồi mười một cây Rồi nhiều, nhiều lắm. Em không đếm được con số to nên nó lộn phèo lên.
- Chiều hôm sau, sau nữa. Đồng bào trong buôn đi rẫy về.
Mẹ em cũng về. Bộ đội du kích kéo đến rất đông. Trong buôn ồn ào xôn xao. Họ nhảy múa quanh đống lửa. Họ hát bài hát bằng tiếng Ê đê.

Bập bập, bập bùng,
Đồng bằng với buôn xanh
Kinh, Thượng ta xông lên
Tiêu diệt lũ đế quốc,
Quyết gìn giữ non sông

Tiếng hát vang lên, dội vào vách núi đá, trào lên lớp cây rừng, vượt ra ngoài con suối, chảy theo dòng sông Ba rồi lan đi xa, xa mãi...

Lửa trong đêm hội bùng sáng to. Chủ tịch buôn khai mạc ngày mừng lễ sinh nhật Hồ Chủ tịch và ngày thiếu nhi quốc tế. Người ta thấy có mặt Hơ Nin đêm nay. Em ì ạch mang theo bó chông to. Em đang loay hoay nhẩm đi tính lại, không biết có đủ nǎm mươi cây chông không? Em tìm một anh du kích nộp chông. Em vui mừng nói:
Phần em mừng Oa Hồ mạnh khỏe sống lâu. Em đoàn kết nắm chặt cái tay với thiếu nhi nhiều nước đấy?
Mẹ thương Hơ Nin quá. Bà ôm chặt con vào trong lòng.
Nhiều người chǎm chú nhìn em cảm phục, nhất là các đội viên thiếu niên.
Rồi ngay khuya hôm ấy, bộ đội, du kích mang chông chôn khắp ngả đường Pháp, đi, và phục xung quanh đồn Mờ Lá.
Sáu mươi sáu cây chông của Hơ Nin và ngàn ngàn, vạn vạn cây của đội thiếu niên, của các mẹ, các chị, cộng với máu và nước mắt cǎm thù của bao nhiêu người, thằng Pháp nhất định phải thua to.

Tin Hơ Nin vót chông đánh giặc không mấy chốc lan đi khắp làng, khắp huyện và biến thành một cuộc vận động lớn. Thế là du kích có thừa chông để giam chân quân giặc, góp phần chiến thắng cho chiến dịch xuân - hè Liên khu V và Điện Biên Phủ. Từ đó các anh bộ đội kể cho nhau nghe chuyện em. Nhiều người không nhớ rõ tên. Họ chỉ gọi em là "Em đội viên mắt sáng".