TAI lừa
Ðiển tích "Tai lừa" hoặc "Tai vua Miđat" lấy trong thần thoại Hy Lạp, chỉ sự ngu dốt, xuẩn ngốc, do một sự phán xử ngu dại như sau:
Thần Păng có hình thù xấu xí, đầu có hai sừng dê, chân dài và cong, móng nhọn; tuy vậy, tính tình chàng vui nhộn; chàng sống nơi núi rừng, đồng cỏ; nơi non xanh, nước biếc, chàng bạn bè với những chàng mục đồng và các nàng tiên nangphơ. Ðặc biệt, chàng có một cây sáo ghép bằng mấy ống sậy; khi tiếng sáo của chàng véo von ca hát cảnh đẹp sông núi hay rừng sồi mùa thu, khi nó nỉ non kể chuyện tự do và hạnh phúc, tình yêu và cái cô đơn, vũ trụ quanh chàng nín thở, say sưa, sung sướng hoặc khổ đau với tiếng trầm bổng của sáo. Păng thấy tiếng sáo của mình làm say mê cỏ cây, chim muông và những chàng trai, cô gái thì rất tự hào; chàng nảy ra ý định muốn đua tài với thần Apôlông nghệ sĩ tài ba của nghệ thuật âm nhạc. Apôlông vui vẻ nhận lời. Hai chàng nhờ thần Núi và Vua Mêđat xứ Phrigi làm giám khảo. Trong khi cảm hứng và hạnh phúc tràn đầy, Păng để sáo lên miệng, thổi vào cây sáo cả tâm hồn say đắm của mình; tứ bề rung động theo tiếng sáo véo von, khi nhẹ nhàng như gió thoảng, khi đồn dập như sóng vỗ. Apôlông càm cây đàn xita, khi tiếng sáo vừa dứt. Tiếng đàn của chàng muôn ngàn màu sắc; có khi nó im bặt, rồi bỗng vang động như một khúc khải hoàn; nó não nùng gợi nhớ cảnh biệt ly của hai người tình, nó tươi thắm như đoá tầm xuân, khiến vạn vật lặng đi trong đắm say và thổn thức. Ðúng là tiếng đàn thần linh, kỳ diệu. Khi tiếng đàn xita của Apôlông vừa dứt, thần Núi không do dự tiến đến gần chàng, đội lên đầu chàng vòng nguyệt quế, giữa tiếng hò reo tán đồng của các cô gái và chàng trai. Vua Miđat từ từ đến bên thần Păng, trao cho chàng vòng trường xuân chiến thắng giữa cái im lặng ngạc nhiên của tất cả mọi người. Hoá ra cái ông Vua Miđat giàu có ấy chẳng hiểu biết gì cả, là cả một sự ngu xuẩn. Mọi người sửng sốt, còn Apôlông thì tức điên ruột. Thần xông đến Vua Miđat, kéo tai ổng, kéo mãi, tai cứ dài ra mãi; đến khi dài như tai lừa, Apôlông mới buông tha.
Từ ngày có đôi tai lừa, Vua Miđat thấy vô cùng nhục nhã. Ông cho may cái mũ có thể che hai cái tai lừa khốn khổ khốn nạn ấy. Suốt ngày suốt đêm, ông đội mũ sùm sụp, tưởng chẳng ai biết. Song, tránh làm sao được con mắt của bác thợ cạo thường lột mũ của nhà Vua, cắt tóc, cạo râu cho Vua. Vua thưởng cho bác nhiều tiền để bác giấu kín việc Vua có đôi tai lừa; và đe doạ nếu bác để hở chuyện, sẽ bị phanh thây mổ bụng. Bác đành nín thin thít; song bác thấy trong bụng tức anh ách, bức bối, bác chỉ cần hét lên ở quãng đồng không mông quạnh "Vua có hai tai lừa" một lần, là bác sẽ thấy nhẹ nhõm. Không được nói thì bác bực bội, như có con quỷ trong người, như không sống nổi. Nhưng ở đâu cũng có người, dù là nơi đồng không mông quạnh, biết đâu được. Một hôm, bác nghĩ ra một cách đào một cái hố sâu, rồi bác ghé miệng vào hố hét to "Vua Miđat có hai tai lừa". Qủa nhiên từ đấy bác hả lòng hả dạ, bác như trút bỏ được cái u trong bụng. Khốn khổ thay, rễ những cây sậy ở gần cái hố đã nghe thấy; chúng ngạc nhiên rồi mỗi lần gió thổi, chúng thì thào, xào xạc kể với nhau "Vua Miđat có hai tai lừa. Vua Miđat có hai tai lừa" Thế là các bà nội trợ đi giặt ở suối qua đám sậy, nghe thấy chuyện lạ, kháo nhau "Vua Miđat có hai tai lừa.". Tiếng đồn lan ra, lan rộng mãi; thêm vào là những lời bình phẩm tai ác "Vua Miđat chỉ được cái có quyền lực, nhưng dốt nhất đời, ngu xuẩn nhất đời, ngu như lừa ấy"...
(Theo Ðiển tích văn học- NXB Giáo dục 1996)
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn