Lá gió, cành chim
Kể quãng đời oan khổ của Thuý Kiều nơi lầu xanh của Tú Bà (Truyện Kiều), Nguyễn Du viết:
"Dập dìu lá gió, cành chim
Sớm đưa Tống Ngọc, tối tìm Tràng Khanh"
"Lá gió, cành chim" có nghĩa là việc đón đưa khách làng chơi, như lá đưa những ngọn gió qua lại, như cành đón những con chim nam bắc đi về. Sự tích như sau:
Ðời nhà Ðường (Trung quốc) ở Thành Ðô, tỉnh Tứ Xuyên, nhà nho Tiết Trịnh sinh một con gái đặt tên là Tiết Ðào. Cô bé đã xinh lại thông minh, khác hẳn các bạn trai, gái cùng lứa tuổi. Ðôi mắt cô bé đen lánh, sâu thẳm, miệng tươi hoa nở. Lúc thì cô vui tươi, hớn hở, nói cười hồn nhiên, lúc thì cô mơ mộng, như đãng trí. Cô học đâu nhớ đấy, lại hay hỏi thêm cha những điều cô nghĩ, nhiều khi rất bất ngờ. Lên sáu, cô bé đã làm thơ; thơ cô thường táo bạo, không theo khuôn sáo. Tiết Ðào lên tám; môt buổi trời thu trong sáng, hai cha con ngồi ngoài hiên nhìn cảnh đẹp. Ông Tiết Trịnh nhìn cây ngô đồng ngoài sân, thân cây vút lên trời, cành lá nhuốm vàng. Biết con hay thơ, ông cảm hứng đọc hai câu thơ tả cây ngô đồng vươn lên trời cao. Tức thì Tiết Ðào đọc tiếp hai câu thơ, ý nói
"Cánh đón chim nam bắc
Lá đưa gió lại qua"
(Chỉ nghinh nam bắc điểu
Diệp tống vãng lai phong)
Tiết Trịnh giật mình: ông lo buồn, nhìn con gái, thương xót "Con bé thế mà lời thơ đã phóng túng, lả lơi"- Ông nghĩ bụng "sau này, biết đời con sẽ thế nào?". Mấy năm trôi qua, Tiết Trịnh bị bệnh rồi qua đời. Tiết Ðào đã lớn. Cảnh nhà túng thiếu. Ðể kiếm tiền nuôi mẹ, nàng phải làm kỹ nữ. Nàng tài hoa, làm thơ, sáng tác nhạc, đàn hay, hát giỏi. Người kỹ nữ nổi danh tài sắc khắp tỉnh Tứ Xuyên, rồi từ Tứ Xuyên đến các đô thành. Nhiều chàng trai từ kinh đô đến chiêm ngưỡng sắc đẹp của nàng và nghe nàng đàn hát, rồi ra đi, bâng khuâng và buồn bã. Bởi vì Tiết Ðào không để ý đến một ai. Tài hoa và sáng tạo, nàng chế một loại giấy hoa tiên đủ các màu tươi thắm, trên vẽ cành thông, hoa sen, hoa cúc. Giấy của nàng dùng để chép thơ của nàng. Một danh nho là Nguyên Chẩn từ kinh đô đến, xin gặp nàng. Nguyên Chẩn là một người hào hoa, cùng nàng hoạ thơ, chơi cờ. Hai bên say mê nhau. Rồi chàng vội ra đi, vì việc triều đình. Biết bao nước mắt nhớ thương. Nguyên Chẩn hẹn ngày trở lại. Nhưng chàng chưa đến thì giặc tỉnh bên kéo sang đánh phá và bao vây Thành Ðô, nơi nàng ở. Vòng vây xiết chặt, không một ai qua lọt. Nguyên Chẩn, ruột nóng như lửa đốt, phái nhiều người đến Thành Ðô tìm nàng, nhưng mọi người đều trở về tay không, không một tin tức, không ai qua được vòng vây. Tiết Ðào nhớ thương người yêu. Nàng bỏ ca lâu, lui về một nơi vắng vẻ, ăn chay niệm Phật. Rồi nàng qua đời trong cô đơn.
(theo Ðiển tích Văn học- NXB Giáo dục 1996)
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn