"Trắng
trong"-
bài thơ hay về tình
mẫu tử
Bài thơ "Trắng trong", nhà thơ Lâm thị Mỹ Dạ viết tặng con gái đầu lòng của mình khi chị vừa mới 26 tuổi. Bài thơ bắt đầu bằng hình ảnh "Ðôi làn môi con/ Nghiêng về vú mẹ..." Ðó là hình ảnh đầu tiên của sự yêu thương, nuôi nấng mà đứa trẻ nhận được ở người mẹ. Xúc cảm thơ tuôn trào, ngân vang theo âm điệu hát ru, vì thế mà rất thiết tha, đằm thắm và dân dã. Tiếp theo là những liên tưởng, so sánh rất tài hoa và cảm động đã diễn tả rất sâu sắc mối tương quan tạo ra cái ĐẸP TRƯỜNG TỒN CỦA SỰ SỐNG, ĐÓ LÀ TƯƠNG QUAN MẸ- CON:
Ðôi làn môi con
Nghiêng về vú mẹ
Như cây lúa nhỏ
Nghiêng về phù sa
Như hương hoa thơm
Nghiêng về ngọn gió...
Như búp hoa huệ
Ngậm tia nắng trời.
Những hình ảnh thơ trên cùng chung một nguồn cội: Ðó là sự sinh trưởng của tạo vật. Ðôi làn môi con nghiêng về vú mẹ; cây lúa nghiêng về phù sa; bông HOA NGHIÊNG VỀ NGỌN GIÓ; BÚP HOA HUỆ NGẬM TIA NẮNG TRỜI- LÀ NHỮNG CẶP "CON- MẸ" tồn tại vĩnh hằng trong vũ trụ.
Bố cục của bài thơ theo lôgic truyền thống: Khi ru con, nựng con, những bà mẹ bao giờ cũng nghĩ về con, mơ ước những điều tốt đẹp cho con trong tương lai. ở đây người mẹ tâm sự với con thơ của mình những điều tưởng rất đơn giản nhưng cực kỳ tâm linh và hệ trọng đối với mỗi con người: Ðó là ĐỂ TRỞ THÀNH MỘT NGƯỜI TỐT PHẢI LUÔN NGHĨ ĐẾN NHỮNG ĐIỀU TRẮNG TRONG TRONG cuộc đời:
Sữa mẹ trắng trong
Con ơi hãy uống
Rồi mai khôn lớn
Con ơi hãy nghĩ
Những điều trắng trong!
Cần phải biết rằng, tác giả viết bài thơ ở mảnh đất tuyến lửa Ðồng Hới, Quảng Bình khi cuộc kháng chiến chống Mỹ vừa mới kết thúc. Nhiều nỗi đau thương, vất vả còn khốc liệt đối với mỗi gia đình, số phận con người. Nhưng bài thơ lại hoàn toàn không nói gì đến chết chóc, chiến tranh, đói nghèo, mà chỉ nghĩ đến cái đẹp, cái tốt cho con cái, nghĩ đến sự trắng trong của hồn người. Phải có một tầm nhìn lớn, một tấm lòng yêu thương, bao dung lắm mới vượt lên những bức xúc thường ngày để hướng tới cái vĩnh cửu như thế.
Bài thơ ngắn chỉ 60 chữ (15 câu, mỗi câu 4 chữ) chia thành 3 khổ, nhưng đã tạo được một tứ thơ lớn có tính điển hình về tình cảm và triết lý nhân sinh. Từ đó tác giả đã xây dựng được hình tượng thơ đẹp, hoành tráng. Ðó là tình yêu của người mẹ đối với sự hình thành tâm hồn và nhân cách con cái. Người mẹ đã trút hết tình yêu và sinh lực của mình cho con thơ. Khi con ngậm đầu vú mẹ là con đang uống sự trắng trong, tinh khiết của cội NGUỒN TÌNH YÊU ĐỂ THÀNH MỘT CON người viết hoa như nhà văn Nga Gorki đã nói.
Nhà thơ Lâm thị Mỹ Dạ có nhiều bài thơ viết về chiến tranh, tình yêu rất nổi tiếng như Khoảng trời hố bom, Gặt đêm, Ðường ở Thủ đô, Không đề, Anh đừng khen em... Chị cũng có nhiều bài thơ hay về tình mẫu tử. Nhà thơ tâm sự rằng, tình Mẹ Con chính là cõi nương tựa lớn nhất của đời mình từ khi sinh ra đến tuổi trưởng thành. Có lẽ vì thế mà nhà thơ dồn hết tất cả những cảm xúc sâu sắc, tinh tế nhất dành cho con gái. Chị có gần ba chục bài thơ viết tặng mẹ già, con, bài nào cũng tinh tế, xúc động: Nghĩ về con như biển, Trái tin sinh nở, Cái nhớ, Chùm quả cho con, Nếu Mẹ là... ở những bài thơ này, chị ví mình như bờ cát, còn con là triệu con sóng nhỏ:
Mẹ là bờ cát con tim
Dạt dào lòng mẹ triệu nghìn sóng con
Hay:
Môi con- Cái nụ giữa
trời
Thơm vào lòng mẹ những lời của hoa
Khi con lớn lên, nhìn con ngủ, người mẹ vẫn không hết những day dứt, lo lắng cho con trong tương lai:
Con ơi mẹ nhìn con
ngủ
Biết thời con gái kề bên
Rồi mai phút nào cay cực
Mẹ có còn mà gọi tên.
Nhưng, chị vẫn dặn con rất đôn hậu và chí tình:
Tự mình phải hiểu
mình thôi
Làm thân con gái một đời
Buồn lo lắng vào trong mắt
Nụ cười cứ nở trên môi
Ðây cũng là nguồn mạch của sự trắng trong mà nhà thơ muốn truyền cho con khôn lớn, mà quan trọng hơn cả là muốn gửi đến mỗi bà mẹ trên đời.
Bài thơ Trắng Trong là một bài thơ hay, cô đọng mà lan toả, ám ảnh người đọc. Bài thơ luôn mới nhờ hình tượng thơ điển hình, chi tiết chọn lọc và tư tưởng nhân văn sâu sắc, luôn vang lên trong ta như một lời ru của mẹ ngày nào. Nhạc sĩ Phạm Tuyên đã phổ nhạc bài thơ. Bài hát bắt trúng mạch nhạc ru thiết tha của lời thơ, nên được nhiều người hát. Ðiều đáng buồn là có khi trên ti vi, sách báo người ta quên ghi tên tác giả lời thơ. May mà nhiều người yêu thơ trong cả nước vẫn biết đó là bài hát phổ thơ Lâm thị Mỹ Dạ, vì bài thơ nổi tiếng từ hơn 30 năm trước đã được rất nhiều người yêu thơ thuộc hoặc chép vào sổ tay của mình. Không dừng lại ở mức độ đơn giản là "Lời ru của một người mẹ trẻ" như tên bài hát, bài thơ nói đến một vấn đề nhân sinh lớn hơn. Ðó là điều tâm linh, là cõi thiêng liêng nhất của mỗi đời người: Tình mẫu tử. Vì thế, bài thơ có cái tựa đề rất đẹp, rất hàm chứa và bao quát: Trắng trong. Trắng trong là nguồn cội, là hạnh phúc của mỗi đời người, là ước nguyện tốt đẹp nhất mà người mẹ luôn dành cho con.
(Lời bình của Ngô Minh- báo TTHuế, 12/10/2001)
Chuyên mục này được cập nhật vào thứ Tư hàng tuần
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn