Trương Chi và khối tình
Trên dòng sông xanh, một con thuyền từ từ trôi; lưới đánh cá từ trên thuyền quăng xuống nước. Một tiếng hát vẳng lên, như gió nhẹ lướt trên sông. Thuyền lặng lẽ trôi dưới mấy khóm liễu rũ xuống từ sân một lầu son xinh đẹp. Tiếng hát ngân lên, vang dội, rồi như bay bổng, uốn lượn cùng mây trắng bay. Thuyền lượn sát chân tường lầu son. Tiếng hát từ trong thuyền càng lảnh lót, nó như rực ánh lửa, nó thiết tha, rồi tan thành một làn sương tỏa. Mỵ Nương khẽ hé cánh cửa lầu, lơ đãng nhìn chân trời. Nàng chờ đợi. Tiếng hát mạnh mẽ rồi dìu dặt, xô đẩy những làn sóng rập rờn. Mỵ Nương khép hai hàng mi, lắng nghe điệu hát nhịp nhàng âm vang đến tận đáy lòng. Nàng mở đôi mắt thăm thẳm, trái tim như ngừng đập, nghe bài hát kể một thiên diễm tình đau khổ. Chàng trai đánh cá quăng lưới, ngừng hát. Rồi tiếng hát lại cất lên kể nỗi niềm thương nhớ. Tiếng hát xa dần rồi tắt hẳn. Mỵ Nương bảo cô tỳ nữ Hồng Hoa đóng cửa; nàng nhẹ bước vào phòng trong. Mỗi chiều, khi nắng chếch bên thềm, tiếng hát dìu dặt đến gần, vang lên hứa hẹn tình yêu và hạnh phúc; tiếng hát xa dần rồi tắt hẳn; nó đi vào hư vô. Và mỗi chiều, Mỵ Nương sống ngây ngất khi tiếng hát vọng lên lầu son. Không biết bao nhiêu buổi chiều đã trôi qua. Một hôm, nàng đánh bạo hỏi cô hầu gái: "Hồng Hoa, tiếng ai hát thế em?". Hồng Hoa buồn bã đáp: "Trương Chi đấy cô ạ!". Từ đấy, trong trái tim nàng lúc nào cũng vẳng lên cái tên chàng Trương Chi. Rồi một hôm, không thấy thuyền Trương Chi, không nghe tiếng hát Trương Chi. Chàng đi quăng lưới ở một khúc sông xa. Mỵ Nương ra vào, ngơ ngẩn. Ðêm khuya trăng dãi, nàng ra hiên ngóng chờ con thuyền và tiếng hát. Sông vắng lặng. Nàng bồn chồn, hầu như không ăn, không ngủ. Ðôi mắt như mở to thêm và thêm thăm thẳm. Tin Mỵ Nương ốm làm Thừa tướng, cha của nàng lo sợ. Ông mời các danh y trong vùng đến thăm bệnh và bốc thuốc cho con gái. Bệnh nàng ngày càng thêm nặng. Nàng gầy và xanh quá. Ðôi mắt đẹp nhường ấy, nay mờ di. Nàng hao mòn nhanh chóng như một bông hoa đến lúc héo tàn. Thừa tướng hốt hoảng, gọi Hồng Hoa gạn hỏi. Hồng Hoa mạnh dạn thưa: "Cô con nhớ tiếng hát trên sông của Trương Chi". Nghe mọi người khuyên, ông cho vời chàng đánh cá đến lâu đài vừa sắc thuốc, vừa hát cho con gái nghe. Chàng đến. Vẫn tiếng hát lảnh lót hôm xưa, tiếng hát làm say mê cỏ cây, sông nước, khi khắc khoải, khi sáng rực ánh lửa tình yêu. Mỵ Nương gắng ngồi dậy; nàng nghe, nàng nhớ lại tất cả những buổi chiều rực rỡ trong tiếng hát. Bệnh lui dần rồi biến hẳn, nhanh chóng lạ thường. Nàng bảo Hồng Hoa đỡ nàng ra thềm nghe tiếng hát. Bỗng nàng lùi lại, sợ hãi, một cái gì bất chợt đổ vỡ tan tành. Trương Chi đấy, chàng đen đúa, tóc bù xù, bắp tay, bắp chân to và thô lỗ, đen nhẻm. Hồng Hoa đỡ nàng vào phòng, đóng cửa lại. Từ đấy, nàng không thích tiếng hát Trương Chi nữa. Suốt ngày, cửa đóng im ỉm.
Song, cũng từ lúc thấy nàng Mỵ Nương, dáng yểu điệu, mắt thăm thẳm, Trương Chi như chết lịm. Tiếng hát im bặt. Chàng trở về con thuyền; chàng lại hát, nhưng Mỵ Nương không nghe nữa. Tiếng hát của chàng buồn bã; nó quằn quại, đau đớn; nó nức nở, nó là hiện thân của tuyệt vọng; nó như rướm máu. Nhưng Mỵ Nương không nghe thấy; chàng tủi phận. Một hôm, trên con thuyền trống trải, chàng cất tiếng ca cuối cùng:
Kiếp này đã dở dang nhau
Thì xin kiếp khác, duyên sau lại lành.
Hát xong, chàng nhảy xuống làn nước xanh tự vẫn.
Trương Chi chết; hồn của chàng nhập vào cây bạch đàn gần lầu son. Ông Thừa tướng vô tình cho chặt đi, rồi thuê thợ tiện thành một bộ chén trà xinh đẹp. Một buổi chiều, Mỵ Nương rót trà vào chén gỗ bạch đàn. Lạ lùng thay, dưới đáy chén hiện lên hình bóng con thuyền xinh xẻo chầm chậm lượn quanh lòng chén. Rồi tiếng hát năm xưa vẳng lên, bây giờ như oán than, gợi lại một hồi ức chứa chan tình yêu và tuyệt vọng. Mỵ Nương thương xót vô cùng; một giọt lệ của nàng sa xuống lòng chén, chén tan thành một dòng nước trong suốt.
Kể chuyện Trương Chi, nhân dân ta thường hát:
Ngày xưa có anh Trương Chi
Người thì thật xấu, hát thì thật hay.
Và nhạc sĩ Văn Cao, cách đây gần nửa thế kỷ, sáng tác một bản nhạc ảo não kể chuyện mối tình đau khổ của Trương Chi làm rung động biết bao trái tim.
Vẫn là chuyện một mối tình không được đền đáp. Có lẽ ông cha ta than cho số phận con người chẳng thập toàn; hoặc đó là lời trách nhẹ nhàng cô gái Mỵ Nương vô tình đã giết chết người yêu nàng tha thiết.
Ở Trung Quốc, có huyền thoại về khối tình như sau:
Tại vùng Trúc Giang, chàng thương gia Quân Diệp Nhược yêu cô thôn nữ Tần Thuý Hải. Chàng thường đi xa, có chuyến đi hàng tháng; song bao giờ chàng cũng hẹn ngày về và chàng về đúng hẹn. Một mùa thu, chàng từ biệt người yêu đi mua châu báu ở một tỉnh xa, xa lắm, hẹn một tháng trở về. Trời làm đói kém, loạn lạc khắp nơi. Một tháng, hai tháng rồi ba tháng, chàng thương gia không về; không một tin tức. Tần Thuý Hải thương nhớ chàng. Một năm qua, chàng vẫn không về. Chàng đã bị cướp đường giết chết, hay chàng bị đắm thuyền, hay chàng đã phụ tình? Cô thôn nữ đau đớn, nhớ thương người yêu. Nàng ốm rồi chết. Ba năm sau, chàng trở về. Chàng khóc than, cải táng cho người yêu, thấy một viên ngọc trong quan tài; soi viên ngọc lên, có hình chàng Quân. Chàng thương xót quá, nước mắt chảy ròng ròng. Một giọt lệ sa xuống hòn ngọc, hòn ngọc tan thành một dòng máu.
Trong Truyện Kiều, Nguyễn Du kể nỗi đau đớn của Thuý Kiều, sau khi phải bán mình chuộc cha, nàng thương nhớ chàng Kim:
Nợ tình chưa trả cho ai
Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan.
"Khối tình" lấy ở
tích trên./.
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn