Lệ Chi Viên
Lệ Chi Viên
Trên trăm năm rồi
nhân dan ta vẫn nhắc đến Nguyễn Trãi với nỗi đau thế thái nhân tình mà
đỉnh điểm của nó là vụ án Lệ Chi Viên. Máu và nước mắt nơi vườn xưa u
ám, nơi thành quách rêu phong, góp phần làm cho Nguyễn Trãi sống mãi.
Nguyễn Trãi hiệu là
ỨC TRAI SINH NĂM 1380 Ở KINH ĐÔ THĂNG LONG. ¤NG THI
đậu Thái học sĩ (tiến sỹ) làm quan triều đình nhà Hồ được 6 năm thì
quân Minh sang đô hộ nước ta. Cuộc kháng chiến chống giặc Minh của nhà Hồ
thất bại. Nguyễn Trãi từ chối làm quan triều Minh. Ông bị quân Minh giam lỏng
ở Ðông Quan (Thăng Long cũ). Năm 1417, nghe tin Lê Lợi dấy binh khởi nghĩa,
Nguyễn Trãi bí mật cùng Trần Nguyên Hãn lặn lội tìm đến Lam Sơn và tôn Lê
Lợi làm minh chủ "Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần".
Với tài thao lược
về quân sự và chính trị, Nguyễn Trãi là linh hồn của khởi nghĩa Lam Sơn.
Cuộc kháng chiến kéo dài mười năm (1417-1427), quân Minh phải đầu hàng. Lê
Lợi lên làm vua. Nguyễn Trãi giúp Lê Lợi soạn thảo giấy tờ bang giao và viết
"Ðại cáo bình Ngô", một thiên"cổ hùng văn" tổng kết mười
năm đánh quân Minh. Ngoài tài quân sự, Nguyễn Trãi còn là nhà văn, nhà thơ
lớn.
Nhưng thiên tài
Nguyễn Trãi đã dẫn ông đến thảm hoạ Lệ Chi Viên vì nó đi ngược lại
quyền lợi của bọn vua quan thống trị, Lê Lợi không cho Nguyễn Trãi phát huy
tài năng và ý nguyện vì dân. Năm 1429, Lê Lợi giết hai tướng tài là Trần
Nguyên Hãn và Phạm Văn Xảo. Năm 1430, Nguyễn Trãi bị tống giam, sau được
trả tự do. Ông vẫn kiên gan theo đuổi tư tưởng dân là gốc. Nhưng triều
đình càng ngày càng mục nát, biết không thể chống lại phe cánh phản bội
đầy thế lực, Nguyễn Trãi lui về Côn Sơn vui cùng tiếng thông reo, suối hát.
Cuối tháng bảy 1442,
Lê Thái Tông đi tuần về phía Ðông xem duyệt binh ở thành Chí Linh. Nguyễn
Trãi mời vua ngự chơi chùa Minh Sơn vùng Côn Sơn. Trên đường về kinh, vua
đã cùng Nguyễn Thị Lộ, người vợ trẻ của Nguyễn Trãi (giữ chức Lễ nghi học
sỹ trong triều) xa giá đến Lệ Chi Viên (vườn vải) thuộc huyện Gia Lương
tỉnh Hải Dương. Bổng nửa đêm, vua chết đột ngột. Quan quân im lặng đưa thi
hài về cung và vu cho Nguyễn Thị Lộ giết vua. Nguyễn Trãi được tin, vội về
triều, cũng bị bắt giam.
Vụ án Lệ Chi Viên
trở nên một vụ án đầy oan khuất. Nguyễn Thị Lộ chỉ là một cái cớ cho bọn
quyền thần gian ác tiêu diệt Nguyễn Trãi, tiêu diệt một tài năng lớn. Nguyễn
Trãi đã từng viết:
Hoạ phúc có nguồn, đâu phải một buổi
Anh hùng để hận mấy nghìn năm
Chưa đầy nửa tháng
sau, ngày 16/8/1942 cả gia đình Nguyễn Trãi phải chịu bản án tru di tam tộc.
Thi hài Nguyễn Trãi chôn tại núi Tam Tiêm (vùng Ðông Triều) năm ấy ông sáu
mươi ba tuổi.
Hai mươi năm sau
(1464) LÊ THÁNH TÔNG ĐÃ RỬA OAN CHO NGUYỄN TRÃI QUA MỘT CÂU THƠ "ỨC TRAI TÂM THƯỢNG QUANG KHUÊ TẢO" (ỨC TRAI LÒNG SÁNG TỰA SAO KHUÊ).
Vụ án Lệ Chi Viên,
bi kịch của Nguyễn Trãi là bản cáo trạng lên án bọn thống trị phản bội trí
thức, tài năng nhân đạo. Hiện nay, trên khắp thế giới, diễn lại biết bao vụ
án Lệ Chi Viên.
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn