NÀNG BAN, Ả TẠ
Nàng Ban
Chiêu, tự Huệ Cơ, sống dưới triều vua Hoà Ðế, đời Hán (Trung Quốc). Nàng
để lại cho đời sau một phần bộ sách Hán thư một công trình khảo cứu lớn
và tập "Nữ giới" gồm bảy thiên. Nàng sinh ra trong một gia đình có
truyền thống văn học. Cha nàng là Ban Bưu để cả cuộc đời viết bộ sách
"Hán Thư", soạn chưa xong thì ông qua đời. Con trai của ông là Ban
Cố miệt mài tiếp tục công trình của cha để lại. Chẳng may chàng bị bệnh
nặng, chết giữa thời sung sức. Em gái chàng, nàng Ban Chiêu ngày đêm ở trong
viện sách Ðông quan tra cứu sách cổ biên soạn tiếp và hoàn thành bộ
"Hán thư". Bộ sách được các danh sĩ đương thời và đời sau vô
cùng trân trọng. Nàng Ban Chiêu tài sắc vẹn toàn, năm mười ba tuổi đã nổi
tiếng tài năng thơ phú. Lớn lên nàng lấy một danh nho lỗi lạc là Tào Thế
Thức, được 10 năm thì chồng qua đời. Vua biết tài năng và danh tiếng nàng,
mời nàng vào cung dạy các hoàng tử, cung phi.
Trong Truyện Kiều, buổi đầu Thuý Kiều
gặp Kim Trọng "chốn thư hiên", Kiều đề thơ trên bức hoạ và Kim
Trọng nức nở khen:
"Tài nhả ngọc phun châu
Nàng Ban, ả Tạ cũng đâu thế này"
Nàng Ban
là nàng Ban Chiêu, ả Tạ là nàng Tạ Ðạo Uẩn
tạ Ðạo Uẩn thuộc một gia đình có truyền thống văn hoá lâu đời nhà Tống
(Trung Quốc). Tương truyền từ hồi nhỏ nàng đã tỏ tài năng đối đáp thông
minh ít ai sánh kịp và có trí tưởng tượng phong phú tuyệt vời Một hôm, danh
nho Tạ An cùng hai cháu bé gọi Tạ An bằng chú, là Tạ Lăng và Tạ Ðạo Uẩn
ngồi nơi hiên lầu xem tuyết rơi, những bông tuyết bay lả tả rất đẹp. Tạ An
hỏi hai cháu bé:
- Hai cháu nhìn tuyết rơi, thấy tuyết giống cái gì nào?
Cậu bé Tạ Lăng nhanh nhẩu đáp:
- Cháu thấy như muối trắng ném giữa trời.
Cô bí Tạ Ðạo Uẩn thưa:
- Thưa chú, cháu tưởng như gió thổi tung tơ liễu.
Tạ An nhìn trời tuyết bát ngát, khâm phục cháu gái Tạ Ðạo Uẩn còn bé mà
đã có trái tim đẹp đến thế. Khi lớn, nàng lấy danh sĩ Vương Ngưng Chi.
Những khi chồng vắng nhà, nàng thường thay chồng tiếp các bạn văn chương,
bàn bạc chuyện thời thế.
Nàng Ban ả Tạ dùng để chỉ những người phụ
nữ tài giỏi văn chương.
Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn