Ðất nước và con người qua tục ngữ, ca dao

***

Rủ nhau đi tắm hồ sen
Nước trong bóng mát, hương chen cạnh mình
Cứ chi vườn ngọc ao quỳnh
Thôn quê vẫn thú hữu tình xưa nay
*
¡n Bắc, mặc Kinh
*
Chè Vân Thái, gái Tiên Lữ

*
Gái Giang hà, nhà gỗ lim

*
Bưởi Ðại trà, cam Ðồng dụ, gà Vân cú, vú Ðồ sơn

*
Ðàn ông Vân gia, đàn bà Mông Phụ

*
Cối làng Tông, chuông đồng làng Ðồng

*
Bạc tỉnh Tuyên, ai có duyên thì được

*
Có tiền buôn Ðông, không tiền buôn Thái
Trai Cầu vồng, Yên Thế, gái Nội duệ, Cầu Lim

*
Vợ xứ Ðông, chồng xứ Bắc

*

Dốt Ðông ngàn bằng người ngoan thiên hạ

*
Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến

*
Một trăm cửa bể cũng nể cửa Tuần Vương

*
Bao giờ lấp ngã ba chanh
Ðể ta gánh đá xây thành Cổ loa

*
Bao giờ Nhân lý có đình
Trạm Chay có chợ, Ngọc Ðình có vua

*
Chẳng vui cũng thể hội Thầy
Chẳng trong cũng thể hồ Tây xứ Ðoài
Rửa chân đi hán đi hài
Rửa chân đi đất chẳng hoài rửa chân

*
Mồng bảy hội Khám, mồng tám hội Dâu
Mồng chín, đâu đâu trở về hội Gióng

*
Sâu nhất là sông Bạch Ðằng
Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan
Cao nhất là núi Lam sơn
Có ông Lê Lợi trong ngàn bước ra

*
Ai lên Biện thượng, Lam sơn
Nhớ quê Thái tổ chặn đường quân Minh

*

Bần gie đốm đậu sáng ngời
Rạch Gầm soi dấu muôn đời oai danh

*

Thùng thùng trống đánh quân sang
Chợ Già trước mặt, quán Nam bên đàng
Qua Chiêng thì rẽ về giàng
Qua quán Ðông Thổ vào làng Ðình Hương
Anh đi theo chúa Tây sơn
Em về cày cuốc mà thương mẹ già

*

Gò Công anh dũng tuyệt vời
Ông Trương " đám lá tối trời "đánh Tây

*
ấy ngày mồng sáu tháng ba
¡n cơm với cà đi hội chùa Tây

*
Nhớ ngày mồng bảy tháng ba
Trở về hội Láng, trở ra hội Thầy

*
Hội chùa Thầy có hang cắc cớ
Trai chưa vợ, nhớ hội chùa Thầy

*
Ai về Phú thọ cùng ta
Vui ngày giỗ tổ tháng ba mùng mười
Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba

*
Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng mười tháng tám, chọi trâu thì về

*
Bơi đăm, rước giá, hội thầy
Vui thì vui vậy, chẳng rầy rã La

*
Cầm như bác mẹ chẳng sinh
Thì em ra ở Vạn ninh cho rồi

*
Phải là con mẹ, con cha
Thì sinh ở đất Duyên hà, Thần khê

*
Chàng đi Vạn Hoạch, chàng ơi!
Con chàng bỏ lại ai nuôi cho chàng?

*
Chảng thanh cũng thể hoa mai
Chảng lịch cũng thể con người Thượng kinh

*

Chẳng vui cũng thể hội Thầy
Chẳng trong cũng thể Hồ Tây xứ Ðoài

*
Làng Quang dưa, vải khắp đồng
Ngô khoai khắp ruộng, nhãn lồng xóm Văn
Dù anh buôn đâu bán đâu
Cũng không tránh khỏi Tiền Châu, Vân sàng

*
Dù ai xấu xí như ma
Tắm nước Ðồng lẫm cũng ra con người

*
Dưa la, húng Láng, nem báng, tương bần
Nước mắm Vạn Vân, cá rô Ðầm Sét
Ði đâu mà chẳng biết ta
Ta ở kẻ Láng vốn nhà trồng rau
Rau thơm. rau húng, rau mùi
Thìa là, cải cúc, đủ mùi hành hoa
Mồng tơi, mướp đắng, ớt, cà
Bí đao, đậu ván, vốn nhà trồng nên
Anh giúp em đôi quang tám dẻ cho bền
Mượn người lịch sự gánh lên kinh kỳ
Gánh lên chợ mới một khi
Mong cho đến chợ, em thì nghĩ ngơi

*
Chợ Dinh bán áo con trai
Triều sơn bán nón, Mậu tài bán lim

*
Giàu thì dãi vải tháng ba
Khó khăn mua vải hồ La tháng mười

*

The la, lĩnh bưởi, chổi phùng
Lụa vân Vạn phúc, nhiễu vùng mỗ bên
Hội an bán gấm bán đũi
Kiêm bồng bán vải, Trà nhiêu bán hàng

*
Khôn ngoan qua cửa sông LA
Hễ ai có cánh bay qua lũy Thầy

*
Làm trai lấy vợ sơn Ðông
Thịt xôi chẳng có tiền chồng như non

*
Tiếng đồn con gái Phú yên
con trai Bình thuận đi cưới một thiên cá nòi

*
Những người lữ khử lừ khừ
Chẳng ở Ðại từ, thì ở Vũ nhai

*
Sông Thao nước đục, người đen
Ai lên phố én cũng quên đường về

*
Muốn ăn cơm trắng canh cần
Thì về Ðồng Lãng đan giần với anh

*
Ðường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ
Ai vô xứ Nghệ thì vô ...

*
Ðường đi quanh quất ruột dê
Chim kêu vượn hót dựa kề bên non

*
Ðường lên mường Lễ bao xa?
Trăm bảy mươi thác, trăm ba mươi gềnh

*

Ðường lên xứ Lạng bao xa?
Cách một trái núi với ba quãng đồng
Ai ơi, đứng lại mà trông
Kìa núi thành lạng, kìa sông tam cờ

*
Bắc cạn có suối đãi vàng
Có hồ Ba bễ, có nàng áo xanh

*
Ðất ta bể bạc, non vàng
Bể bạc Nam hải, non vàng Bồng miêu

*

Ðường về kiếp bạc bao xa?
Ðường về kiếp bạc có cây đa bồ đề
Có yêu anh cắp nón ra về
Giàu ăn, khó chịu chớ hề thở than

*
Em là con gái xứ nam
Chăm nghề đi cấy, sang làm xứ Ðông
Ðồn rằng xứ Bắc cao công
Trốn cha trốn mẹ trốn chồng mà đi

*
Gắng công kén hộ cốm vòng
Kén hồng Bạch hạc cho lòng ai vui

*
Chiều chiều mây phủ Sơn trà
Sóng xô Cửa đại trời đà chuyển mưa

*
Anh về Bình định thăm cha
Phú yên thăm mẹ, Khánh hòa thăm em

*
Nhất cao là núi Tản viên
Nhất sâu là vũng Thủy tiên cửa Vường

*
Nhất cao là núi Ba vì
Thứ ba tam đảo, thứ nhì độc tôn

*

Trời cao, cao bấy không xa
Ðất kia rộng vậy thế mà dày sâu
Bể xa mây nước mù mù
Biết mô cửa lạch, biết mô sông cùng

*
Nhà tôi nghề giã, nghề sông
Lặng thì tôm cá đầy trong, đầy ngoài
Cá trắng cho chí cá khoai,
Càn như cá lẹp cá mai cũng nhiều

*
Sông Thương nước chảy đôi dòng
Trai quên vợ, gái quên chồng thì lên.
Ta về ta dựng mây lên
Trời xe mây lại một bên hòn Lèn

*
Thành phao, phả lại, lục đầu
Em về, em để mối sầu cho ai!

*

Lênh đênh qua cửa Thần phù

Khéo tu thì nổi, vụng tu thì chìm

*
Ði bộ thì khiếp Hải vân
Ði thuyền thì khiếp sóng thần, hang giơi
Yêu nhau cho thịt cho xôi
Ghét nhau đưa đến Kim bôi, Hạ bì

*
Ví dù đấy có lòng yêu
Bảo ta gánh đá Ðông triều cũng đi

*

Xứ nam nhất chợ bằng gồi
Xứ Bắc Vân Khám, xứ Ðoài hương canh

*
Núi Ðọi ai đắp lên cao
Ngã ba sông gối ai đào nên sâu?

*

Dù ai buôn đâu, bán đâu
Làm sao cho khỏi cầu châu thì làm

*
Nồi đồng lại úp vung đồng
Con gái xứ bắc lấy chồng đồng nai
Giậm chân xuống đất kêu trời
Chồng tôi vô Quảng biết đời nào ra!

*
Mình về đường ấy thì xa
Có về Tổng mễ với ta thì về
Tổng mễ có ao rửa chân
Có sông tắm mát, có đình nghỉ ngơi
Tháng tám thì đi xem bơi
Tháng hai xem rước, mình ơi hỡi mình

*
Người đẹp như tiên
Tắm nước Ðồng triền cũng xấu như ma
Người xấu như ma
Tắm nước Ðồng trà, cũng đẹp như tiên

*
Ðèo mô cao bằng đèo Cây cốc
Dốc mô cao bằng dốc Mỹ cang?

*
Hải vân bát ngát nghìn trùng
Hòn hồng ở đấy là trong vịnh hàn
Xưa nay qua đấy còn thuyền
Lối đi lô giãn thẳng miền ra khơi

*

Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về An phú với anh thì về
An phú có ruộng tứ bề
Có ai tẵm mát có nghề kẹo nha

*
Trên trời có ông sao vua
ở làng Minh giám có vua Ba vành
Phương đông quật hũ hung tinh
Làm cho bảy viện tan tành ra tro

*
Ai lên Ðồng tĩnh, Hêu cầu
Ðồng tĩnh bán thuốc, Huê cầu nhuộm thâm
Nào ai đi chợ Thanh lâm
Mua anh một áo vải thâm hạt dền

*
Chiều chiều ra đứng bờ sông
Hoit thăm chú lái: nào chồng em đâu?
Chồng em lên ngọn sông ngâu
Buông chè Mạn hảo,năm sau mới về

*
Ai lên nhắn chị hàng bông
Có muốn lấy chồng thì xuống Nguyệt viên
Nguyệt viên lắm thóc nhiều tiền
Có sông tắm mát, có miền nghỉ ngơi
Chiều chiều ba dãy cá tươi
Chẳng ăn cũng thiệt, chẳng chơi cũng hoài

*
Bốn mùa em chẳng phải lo
Gạo Ðồng nai, vải Nghệ tĩnh, em ấm no một đời

*
Anh là con trai Nam sang
Nước lớn ngang đàng vác đấu đi đong
Anh đong tỉnh Bắc, tỉnh Ðông
Trở về anh lại sang đong tỉnh Ðoài

*

Tỉnh bắc giá thóc mười hai
Tỉnh đông mười tám, tỉnh đoài hai mưoi

*
Công đâu công uổng công thừa
Công đâu gánh nước tưới dừa Tam quan

*
Bồng em mà bỏ vô nôi
Cho mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu
Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu
Mua cau Bát nhị mua trầu hội an

*
Ai về nhắn với họ Nguồn
Mít non chở xuống, cá chuồn chở lên

*
Rủ nhau đánh cá đồng lầm
Cá kia chẳng được âm thầm lòng anh
Cây vàng, lá rụng chung quanh...

*
Nhà bà nước chảy phân hai
Ai về gia định đồng nai thì về

*

Rủ nhau đánh cá đồng nai
Cá kia chẳng được một ngày đến trưa
Sầu em nước mắt như mưa

*
Ruộng đồng mặc sức chim bay
Biển hồ lai láng, cá bầy đua bơi

*
Em ơi, chị bảo em này
Nhất mặn là muối, nhất cay là rừng
Nhất cao là núi tam từng
Chị còn đạp đổ nữa rừng cỏ may

*
Nhất đẹp là núi Sơn tây
Chị còn chẳng tiếc nữa dây bìm bìm!

*
Em nay buôn chỉ bán tơ
Buôn ngọn sông bờ, bán ngọn sông Thao
Nước sông thao biết bao giờ cạn?
Núi Ba vì biết vạn nào cây!
Hỏi nhà anh tú đâu đây?

*

Ðồng đăng có phố kỳ lừa
Có nàng tô thị, có chùa tam thanh
Ai lên xứ lạng cùng anh
Tiếc công bác mẹ sinh thành ra em
Tay cầm bầu rượu nắm nem
Mảng vui quên hết lời em dặn dò
Gánh vàng đi đổ sông ngô
Ðêm nằm tơ tưởng đi mò sông Thương ....

*
Vải Quang, húng Láng, ngổ Ðầm
Cá rô Ðầm sét, sâm cầm hồ Tây

*
Mình về đường ấy thì xa
Ðể anh bắc cầu sông Cái về qua Ninh bình
Ðất Ninh bình có chùa Non nước
Núi Phí diên, hồi hạc chung quanh
Em về, em chớ quên anh

*
Bưởi Chí đán, quýt Ðan hà
Cà phê Phú hộ, đồi trà Thái ninh

*
Bắp non mà nướng Cửa lò
Ðố ai ve được con đò Thủ thiêm?

*
Mặc dầu cha đánh mẹ đe
Em đây chẳng bỏ bát chè Ðông viên

*
Ra đi nhớ cháo làng Ghề
Nhớ cơm phố Mía, nhớ chè Ðông viên

*
ổi Quảng bá, cá hồ Tây
Hàng đào tơ lụa làm say lòng người
Lụa này thật lụa cổ đô
Chính tông lụa cống các cô ưa dùng

*

Ðông ba, Gia hội, hai cầu
Có chùa Diệu đế bốn lầu hai chuông

*
Hồ Tĩnh tâm giàu sen hạt điệp
Ðất Hương cần ngọt quýt thơm cam
Ai về cầu ngói Thanh toàn
Ðợi đây về với một đoàn cho vui!

*
Ðưa em cho tới Ðông hồ
Anh mua trái mít, anh bồ trái thơm

*
Muốn ăn bánh ếch lá gai
Lấy chồng Bình định, sợ dài đườngđi

*
Thăng long, Hà nội đô thành
Nước non ai vẽ nên tranh họa đồ
Cố đô rồi lại tân đô
Nghìn năm vạn vật bây giờ vẫn đây

*
Rủ nhau chơi khắp long thành
Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai
Hàng bồ, hàng bạc, hàng gai
Hàng buồm, hàng thiếc, hàng hài, hàng khay
Mã vĩ, hàng điếu, hàng giày
Hàng lờ, hàng cót, hàng mây, hành đàn
Phố mới, Phúc kiến, hàng than
Hàng mã, hành mắm, hàng ngang, hàng đồng
Hàng muối, hàng nón, cầu đông
Hàng hòm, hàng đậu, hàng bông, hàng bè
Hàng thùng, hàng bát, hàng tre
Hàng vôi, hàng giấy, hàng the, hàng gà
Quanh đi đến phố hàng da
Trải xem phường phố, thật là cũng xinh
Phồn hoa thứ nhất Long thành
Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ
Người về nhớ cảnh ngẩn ngơ
Bút hoa xin chép nên thơ lưu truyền

*
Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn vũ, canh gà Thọ xương
Tuyệt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chầy Yên thái, mặt gương Tây hồ

*

Ai về Hà nội, ngược nước Hồng hà
Buồm giong ba ngọn, vui đà nên vui!...
Ðường về xứ Lạng mù xa
Có về Hà nội với ta thì về
Ðường thủy thì tiện thuyền bè
Ðường bộ cứ bến Bồ đề mà sang

*
Sông Tô nước chảy trong ngần
Có thuyền buồm trắng chạy gần chạy xa
Thon thon hai mũi chèo hoa
Lướt đi lướt lại như là bướm gieo

*
Làng tôi có lũy tre xanh
Có sông Tô lịch uốn quanh xóm làng
Bên bờ vải nhãn hai hàng
Dưới sông cá lội từng đàn tung tăng

*
Giao tự lắm bãi nhiều soi
Lắm con gái đẹp nhiều nơi phải lòng
Giao tự gần giếng gần sông
Ðàn bà thì ít, đàn ông thì nhiều

*
Ai về đến huyện Ðông anh
Ghé xem phong cảnh loa thành, thục vương
Cổ loa hình ốc khác thường
Trải baonăm tháng, nẻo đường còn đây

*
Rủ nhau xem cảnh Kiếm hồ
Xem cầu Thê húc, xem chùa Ngọc sơn
Ðài nghiên tháp bút chưa sờn
Hỏi ai gây dựng nên non nước này?

*
Hởi cô mà thắt bao xanh
Có về Kim lũ với anh thì về
Kim lũ có hai cây đề
Cây cao bóng mát gần kề đôi ta
Tình sâu không quản đường xa
Nhà anh cao rộng cũng là nhà em
Nhà anh có con sông êm
Cho em tắm mát những đêm trưa hè

*
Lụa làng trúc vừa thanh vừa bóng
May áo chàng cùng sóng áo em
Chữ tình cùng với chữ duyên
Xin đừng thay áo mà quên lời nguyền

*

Giếng Ngọc hà vừa trong vừa mát
Vườn Ngọc hà thơm ngát gần xa
Hỏi người xách nước tưới hoa
Có cho ai được vào ra chốn này?

*
Người ta bán vạn buôn ngàn
Em đây làm giấy cơ hàn vẫn tươi
Dám xin ai đó chớ cười
Vì em làm giấy cho người chép thơ

*
Yến sào Vĩnh sơn
Nam sâm Bố trạch, cua gạch Quảng khê
Sò nghêu Quán hà
Rượu dân Thuận lý

*
ốc gạo Thanh hà
Mật rú Bát phường
Măng cày huyện Do
Gầm ghì chợ huyện
Thơm rượu Hà trung
Mắm ruốc cửa Tùng
Mắm nêm chợ Sãi

*
Nem chã Hòa vang
Bánh tổ Hội an
Khoai lang Trà kiệu
Thơm rượu Tam kỳ

*
Quê em có dãi sông Hàn
Có hòn Non nước, có hang Sơn trà

*
Chim mía Xuân phố
Cá bống Sơn trà
Kẹo gương Thù xà
Mạch nha Thi phổ

*
Yến sào Hòn nội
Vịt lội Ninh hòa
Tôm hùm Bình ba
Nai khô Diên khánh

*

Biên hòa có bưởi thanh trà
Thủ đức nem nướng, điện bà tây ninh

*
Bánh tráng mỹ lồng, bánh phồng sơn đốc

*
Ba phen quạ nói với diều
Cù lao mông chưởng có nhiều cá tôm

*
Tháng ba cơm gói ra hòn
Muốn ăn trứng nhạn phải lòn hang mai

*
Bậu ra bậu lấy ông câu
Bậu câu cá bống, chặt đầu kho tiêu
Kho tiêu, kho ớt, kho hành
Kho ba lượng thịt để dành mà ăn

*
Chiều chiều ra chợ Ðông ba
Ngó về hàng bột, trông ra hàng đường
Nhìn mai ngắm liễu xem hường
Cô nào đẹp nhất, xin nhường cho tôi

*
Ðồng tháp mười cò bay thẳng cánh
Nước Tháp mười lóng lánh cá tôm

*
Muốn ăn bông súng mắm cá kho
Thì vô Ðồng tháp ăn no đã thèm

*
Muốn ăn cơm trắng nước trong
Thì lên phố Cái, Ðại đồng cùng anh

*
Núi Ngự bình trước tròn sau méo
Sông An cựu nắng đục mưa trong
Em đây vốn thực chưa chồng
Núi cao sông rộng biết gởi lòng cùng ai?

*
Xứ Cần thơ nam thanh nữ tú
Xứ Rạch giá vượn hú chim kêu

*
Thứ nhất thì bầu Chi lăng
Thứ nhì cây khế, Ðồng đăng, Kỳ lừa

***

Thông tin trên mạng Netcodo
Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ tại
Ban Biên Tập Mạng Netcodo
Ðiện thoại: (54)847247 - Email Intranet: quantri@netcodo.vnn.vn
Email Internet: netcodo@hue.vnn.vn